Jeden mały krok naprzód techniki to gigantyczny skok dla sztuki. Budowanie przyszłości artystycznej w cyfrowym świecie.

Sztuka najczęściej kojarzy nam się z “olejem na płótnie” pokroju Stańczyka wiszącego w Muzeum Narodowym w Warszawie czy “Profilem czasu” Salvadora Dali, który niegdyś stanął przed wrocławskim Sky Tower. Jednak wraz z rozwojem technologii odnalazła swoje miejsce w przestrzeni wirtualnej. Jak więc wygląda, a przede wszystkim, czym jest sztuka w dobie cyfryzacji?
I w jakich barwach maluje się jej przyszłość na przestrzeni najbliższych lat?

 

Rozwój sztuki klasycznej utożsamić można z Andym Warholem, który jako pierwszy dokonał przełomu w tej materii. Artysta, wykorzystując metodę sitodruku w procesie tworzenia swojego najpopularniejszego portretu Marilyn Monroe, wprowadził maszynę wykonującą znaczną część pracy do hermetycznej relacji między twórcą a jego dziełem. Stanowiło to dowód na to, że najważniejsza jest idea stojąca za kompozycją, ta sławna “wizja artystyczna”, a nie sam proces techniczny.¹  

 

Kolejna ewolucja, która dokonała się w świecie sztuki, datowana jest na druga połowę XX w. Poszukując nowych form i możliwości dla swojej twórczości, artyści zwrócili się już nie tylko w kierunku niestandardowych narzędzi. Dostrzegli oni bowiem potencjał nowych mediów takich jak telewizja, Internet czy video, które umożliwiają łączenie w sobie wielu dziedzin i pozwalają na “ożywienie” statycznego dotąd dzieła.² 

 

Ciężko mówić o postępie w tej dziedzinie bez wspominania artysty Nam June Paika, koreańsko-amerykańskiego twórcy uważanego za pioniera sztuki znanej jako “video art”. Zainteresowania Nama były sfokusowane wokół techniki muzyki progresywnej, którą studiował i praktykował jednocześnie. Uczęszczając na kurs w Darmstadt, nawiązał kontakt z wybitnymi kompozytorami – Karlheinzem Stockhausenem, Johnem Cage’em i Georgem Maciunasem.³ 

Spotkanie Cage’a okazało się dla artysty inspiracją do stworzenia nowego typu muzyki – sztuki interaktywnej. Jego eksperyment początkowo zakładał zniekształcenie fal radiowych i powodowanie zaburzeń na tle odbiornika wraz z towarzyszącymi efektami dźwiękowymi. Swój nowy kawałek zadedykował Cage’owi, który opisał Paika nie tylko jako kompozytora, a raczej jako “niezwykłego performera”. Pierwsza wystawa Paika w Galerii Parnass w Wuppertalu w 1963 roku zapewniła mu rozwój kariery i sławę jako artysty, który jako instrumentu używał telewizora.⁴

 

 

Obecnie przemiany zachodzące w świecie sztuki dokonują się bezpośrednio na naszych oczach. Coraz więcej dzieł przenosi się do cyfrowej przestrzeni, gdzie nie tylko można je kontemplować, ale także samemu stać się twórcą z prawdziwego zdarzenia.  Przykładem współczesnych artystów idealnie odnajdujących się w technologicznej rzeczywistości są graficy komputerowi, których wynik pracy to wirtualne dzieła. Obecne możliwości sprawiają, że są one nie tylko unikatowe, ale jednocześnie osiągają poziom pozwalający na stworzenia niemal idealnej wirtualnej rzeczywistości, którą ciężko odróżnić od prawdziwego świata.

 

Tworzenie grafiki komputerowej nie jest wyłącznie zawodem. Dla wielu osób staje się ona bowiem pasją i możliwością wyrażania siebie przez sztukę. Każde dzieło jest indywidualne i wyjątkowe na swój sposób, a graphic designerzy nieustannie prześcigają się w swoich wizjach artystycznych i kreatywności. 

 

Aktualnie projektowanie cyfrowe nie ogranicza się jedynie do informatycznych potrzeb klientów. Wymagają oni coraz częściej wyjątkowej i jedynej w swoim rodzaju koncepcji wyróżniającej się na tle innych – prawdziwego “dzieła sztuki”, które w niepowtarzalny wizualnie sposób odda charakter prowadzonej działalności.⁵

Jefferson Han, informatyk z NYU, wspomina, że punkt zwrotny sztuki cyfrowej nastąpił nie w momencie pojawienia się pytania “Jak upiększyć piksele?”, a raczej w chwili kiedy zaczęliśmy się zastanawiać “Jak bardziej zaangażować w nie odbiorcę?”.⁶

 

 

Postępująca technologia, rozwój druku oraz zaawansowane możliwości obróbki  pozwalają nam na stworzenie dzieł fotorealistycznych, które w odbiorze do złudzenia przypominają współczesne malarstwo. Obecnie graficy wykorzystują grafikę wektorową, skany lub generyczne formy takie jak fraktale bądź sztuka algorytmiczna, co poskutkowało powstaniem określenia ich mianem “algorystów”.⁷

 

Krokiem w przyszłość dla światowego rynku sztuki stało się powstanie niewymienialnych tokenów, określanych mianem NFT. Na przestrzeni ostatnich kilku lat niewątpliwie wywołały one niemałą rewolucję w przyszłości sztuki, stwarzając nowe możliwości zarówno dla artystów, jak i koneserów. 

 

Rozważając nad tym, jak świat sztuki będzie prezentował się w przyszłości, ciężko przewidzieć, jaki kierunek dokładnie obierze. Jeszcze kilka lat temu zwykły Kowalski zapewne nie wyobrażał sobie, żeby kupować ją w wirtualnej przestrzeni, natomiast dziś prawdopodobieństwo tego, że za “cyfrową miłość” będzie skłonny zapłacić dziesiątki, jak nie setki tysięcy złotych jest dużo większe. Zważając na tempo postępu technologicznego, możemy spodziewać się zaskakujących innowacji, rozwiązań i wyjścia nie tylko poza granice monitora, ale także poza naszą świadomość. 

 

Przypomnijcie sobie sławny film Her, w którym hollywoodzki twardziel Joaquin Phoenix zamienia w pisarza zakochanego po uszy w sztucznej inteligencji, która zaczyna odwzajemniać jego uczucia. Niegdyś fikcja za chwilę może ujrzeć światło dzienne, a sztuka przyszłości będzie nie tylko wizualnym doświadczeniem dla nas, ale sama będzie myśleć i czuć. Już teraz możemy obserwować pierwsze kroki zmierzające w kierunku sztucznej inteligencji, która w połączeniu z rozszerzoną rzeczywistością daje możliwość stworzenia dzieł wykraczających poza wodze naszej fantazji. 

 

Czy zatem sztuka odnajdzie swoje miejsce w świecie zdominowanym przez nowe technologie i Gen Z? Niewątpliwie tak, jednak forma, jaką przybierze, będzie bardziej przypominała świat Matrixa i Black Mirror niż ten, który znamy obecnie. 

 

___

¹ https://www.magazyn-hamag.pl/artykul/sztuka-w-czasach-nowych-technologii-1760.html
² Ibidem.
³ http://meakultura.pl/artykul/nam-june-paik-interactive-art-2036
⁴ Ibidem.
⁵ https://www.gendek.pl/blog/grafika-komputerowa-a-sztuka/
⁶ https://foksal17.pl/artykul/grafika-komputerowa-w-sztuce-vademecum
⁷ Ibidem.